Γκράμσι, Avτόνιo

(Antonio Gramsci, Άλες, Κάλιαρι 1891 – Ρώμη 1937).Ιταλός πολιτικός και συγγραφέας. Σπούδασε ιστορία, φιλοσοφία και φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Τορίνο, ίδρυσε το 1919 και διηύθυνε το περιοδικό (και από το 1921 καθημερινή εφημερίδα) Η Νέα Τάξη (L’ ordine Nuoνο). Υπήρξε από τους ιδρυτές του κομμουνιστικού κόμματος (1921) και από το 1924 γενικός γραμματέας του. Μετά την επικράτηση του φασισμού κηρύχτηκε έκπτωτος από το βουλευτικό αξίωμα και καταδικάστηκε το 1926 σε εικοσαετή φυλάκιση. Βαριά άρρωστος μεταφέρθηκε το 1937 σε κλινική της Ρώμης όπου και πέθανε την ίδια χρονιά. Υποστήριξε τη στενή συμμαχία, στον πολιτικό αγώνα, των εργατών και των χωρικών της Ιταλίας και στη φυλακή –παρά τις δυσκολίες των συνθηκών διαβίωσης του και τη συνεχή επιδείνωση της υγείας του– εργάστηκε για την κριτική ανάλυση της μαρξιστικής φιλοσοφίας και τη μελέτη της ιστορίας της Ιταλίας. Εκτός από τις Επιστολές από τη φυλακή,που εκδόθηκαν το 1947 και προκάλεσαν γενικό θαυμασμό, ο Γ. άφησε 32 τετράδια, που τα έγραψε επίσης στη φυλακή και εκδόθηκαν σε πολλούς τόμους. Σε αυτά, ο Γ. κρίνει από μαρξιστική σκοπιά τη φιλοσοφία του Μπενεντέτο Κρότσε, επικρίνει τις παραποιήσεις του μαρξισμού, δίνει μια σύντομη κριτική σκιαγράφηση του ιταλικού Ριζορτζιμέντο, αναφέρεται στον ρόλο των διανοουμένων, τόσο στην ιταλική ιστορία, όσο και στη δημιουργία της νέας κοινωνίας που ονειρεύτηκε· επεξεργάστηκε επίσης μια νέα θεωρία για το τι πρέπει να είναι το πολιτικό κόμμα της πρωτοπορίας. Ο Γ. ασχολήθηκε εξάλλου με τα προβλήματα της λογοτεχνίας και της λογοτεχνικής κριτικής και, μεταξύ άλλων, διατύπωσε την ιδέα μιας εθνικολαϊκής λογοτεχνίας που θα στηρίζεται στις ποικίλες καλλιτεχνικές εμπειρίες και στα αφηγηματικά έργα που κατά κανόνα ελάχιστα έχουν μελετηθεί, όπως είναι το επιφυλλιδογραφικό μυθιστόρημα του 19ου αι. Ο Γ. άφησε επίσης μια σειρά κριτικών κειμένων του θεάτρου, που γράφτηκαν πριν από τη φυλάκισή του και τα οποία έχουν συγκεντρωθεί στους τόμους Λογοτεχνία και εθνική ζωή (1951), Νεανικά κείμενα (1958) κ.ά.